Jakie właściwości ma grzyb chaga? Błyskoporek podkorowy –nonotus obliquus to wyjątkowy grzyb pasożytniczy, który od setek lat fascynuje zielarzy i naukowców. Porasta pnie brzóz w chłodnych rejonach świata, w tym również w Polsce. Uznawany jest za naturalny adaptogen o licznych właściwościach zdrowotnych – od wspierania odporności po działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Choć współczesna nauka coraz częściej potwierdza jego potencjał, należy pamiętać, że chaga to nie lek, lecz naturalny środek wspomagający. Sprawdź, jakie ma właściwości, gdzie rośnie, jak go rozpoznać, zebrać i bezpiecznie stosować.
Jakie właściwości ma grzyb chaga?
Błyskoporek podkorowy zawiera wyjątkowe związki bioaktywne: polisacharydy, betaglukany, triterpenoidy, fenole, melaniny oraz liczne antyoksydanty. W połączeniu tworzą one naturalny kompleks o działaniu wspierającym odporność i regenerację organizmu. Najczęściej wymieniane właściwości chagi to:
- działanie przeciwutleniające – neutralizuje wolne rodniki, opóźnia procesy starzenia i chroni DNA komórek,
- wzmacnianie odporności – polisacharydy stymulują aktywność makrofagów i limfocytów, wspierając naturalną barierę immunologiczną,
- działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe – łagodzi stany zapalne, wspiera organizm w walce z infekcjami,
- wspomaganie układu krążenia – może obniżać poziom cholesterolu LDL i wspierać elastyczność naczyń krwionośnych,
- regulacja poziomu cukru – polisacharydy chagi pomagają ustabilizować poziom glukozy we krwi
Grzyb chaga ma działanie przeciwnowotworowe (eksperymentalne). W badaniach laboratoryjnych ekstrakt z chagi ograniczał wzrost komórek nowotworowych, jednak nie potwierdzono tego w badaniach klinicznych u ludzi.
Jak rozpoznać chagę i gdzie rośnie w Polsce?
Błyskoporek podkorowy to grzyb o niezwykłym wyglądzie – przypomina nieregularną, czarną, spękaną bryłę przylegającą do pnia. Zewnętrzna część ma twardą, czarną skorupę, a wnętrze jest brunatne lub rdzawożółte, włókniste i suche. Nie da się go pomylić z klasycznymi grzybami kapeluszowymi. Chaga pasożytuje głównie na brzozach – rzadziej na olszach, dębach czy topolach.
W Polsce spotkać ją można przede wszystkim w lasach północnych i wschodnich, w rejonach o chłodniejszym i wilgotnym klimacie. Lubi stare drzewostany i brzegi lasów, gdzie brzozy są dorodne i dojrzałe. Grzyb rozwija się powoli – zanim osiągnie duże rozmiary, może minąć kilka lat. Warto pamiętać, że chaga nie rośnie na wszystkich brzozach, lecz tylko na tych, które zostały zainfekowane jej zarodnikami.
Jak zbierać chagę z drzewa i przygotować do spożycia?
Zbieranie błyskoporka wymaga delikatności i świadomości ekologicznej. Grzyb nie powinien być wyrywany siłą ani odłupywany ostrymi narzędziami w sposób uszkadzający drzewo. Najlepiej wykorzystać ostry nóż lub małą piłę, odcinając konkę tuż przy korze. Po zebraniu chagę należy pokroić na mniejsze kawałki i wysuszyć w przewiewnym miejscu, w temperaturze do 50°C. Susz można przechowywać w szczelnym słoiku, z dala od wilgoci. Zastosowanie chagi wymaga wcześniejszego przygotowania naparu, odwaru lub nalewki.
Zbieraj ją wyłącznie z żywych brzóz rosnących z dala od ruchliwych dróg i zakładów przemysłowych oraz nigdy nie pozyskuj chagi w rezerwatach bez stosownych pozwoleń. Przed suszeniem oczyść konkę z resztek kory miękką szczotką, a wysuszony surowiec możesz rozdrobnić lub zmielić, aby ułatwić ekstrakcję i uzyskać powtarzalny napar.
Jak stosować chagę – przygotowanie, dawkowanie i czas kuracji
Chagę można przygotować na trzy klasyczne sposoby. Najprostszy jest napar: 1–2 łyżeczki suszu zalewa się gorącą, ale nie wrzącą wodą i pozostawia do zaparzenia na 15–20 minut. Taki napój pije się zwykle 1–2 razy dziennie. Gdy zależy nam na głębszym wyciągnięciu składników, warto zrobić odwar. Około 5 g pokruszonych kawałków chagi gotuje się w litrze wody przez 30–60 minut, aż płyn nabierze ciemnobrązowego koloru i delikatnego, ziemistego smaku.
Trzecią formą jest nalewka, czyli ekstrakt alkoholowy: 100 g suszu zalewa się 0,5 l spirytusu lub wódki i odstawia na 3–4 tygodnie; gotowy ekstrakt przyjmuje się po łyżeczce dziennie, najlepiej po rozcieńczeniu w wodzie. Niezależnie od wybranej formy, efekty regularnego stosowania pojawiają się zwykle po kilku tygodniach i obejmują m.in. subiektywne wzmocnienie odporności, lepsze samopoczucie i większą odporność na stres. Kurację najlepiej prowadzić cyklicznie: 4–6 tygodni stosowania, a następnie przerwa.
Przeciwwskazania i bezpieczeństwo stosowania czagi
Choć chaga jest popularnym środkiem wspierającym organizm, nie każdy powinien po nią sięgać. Ze względu na wysoką zawartość kwasu szczawiowego nie jest zalecana osobom z kamicą lub chorobami nerek. Uważać muszą również pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe i przeciwcukrzycowe, ponieważ chaga może nasilać ich działanie. Zastosowanie w ciąży i podczas karmienia piersią nie jest rekomendowane, podobnie jak u dzieci oraz osób z chorobami autoimmunologicznymi.
Nie należy łączyć chagi z dużą ilością alkoholu ani stosować jej bez przerw przez długi czas. W przypadku chorób przewlekłych lub stałej farmakoterapii przed rozpoczęciem kuracji warto skonsultować się z lekarzem.
Chaga – naturalny sprzymierzeniec odporności
Chaga, znana od wieków w medycynie ludowej Syberii i Europy Wschodniej, wraca dziś do łask jako adaptogen i naturalne wsparcie zdrowia. Pomaga organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem, wspiera układ immunologiczny i neutralizuje wolne rodniki. Nie jest jednak cudownym lekiem – to raczej naturalny tonik wspierający równowagę organizmu. Stosowana z umiarem i rozwagą, może stanowić cenne uzupełnienie zdrowego stylu życia.
Najlepsze efekty przynosi regularne, cykliczne stosowanie połączone z higieną snu, zbilansowaną dietą i aktywnością fizyczną. Warto też wybierać sprawdzone, najlepiej standaryzowane preparaty i – zwłaszcza przy chorobach przewlekłych lub przyjmowaniu leków – skonsultować kurację z lekarzem.
Podsumowanie: Jakie właściwości ma grzyb chaga?
Błyskoporek podkorowy to grzyb o potężnym potencjale prozdrowotnym, którego właściwości zaczyna potwierdzać współczesna nauka. Można go znaleźć w polskich lasach, odpowiednio przygotować i stosować w formie naparu lub nalewki. Wymaga jednak ostrożności – szczególnie przy długotrwałym stosowaniu i w połączeniu z lekami. Chaga to przykład tego, jak natura potrafi ukryć w niepozornej narośli bogactwo substancji wspierających zdrowie.
SK
Źródła:
Szczepkowski A. i in., „Biologia i właściwości lecznicze błyskoporka podkorowego (Inonotus obliquus)”, Postępy Fitoterapii
Szczepkowski A., Piętka J., Grzywacz A., „Występowanie i zasoby błyskoporka podkorowego w środkowej i wschodniej Polsce…, Sylwan 157(7):483–494. ([ResearchGate][2])
Lasy Państwowe: „Lecznicza moc huby” (o czadze, siedliskach i ochronie). ([Lasy Państwowe]
Lasy Państwowe (RDLP Gdańsk): artykuł o błyskoporku podkorowym – rozpoznawanie i występowanie w Polsce. [strzebielino.gdansk.lasy.gov.pl)
DOZ.pl (farmaceutyczny portal zdrowotny): „Błyskoporek podkorowy — skład, działanie, stosowanie. (DOZ.pl)
